9Sınıf Fizik Elektrostatik Konu Anlatımlı Ders Notları | PDF – 2020 Elektrikle ilgili olayları daha iyi anlamak için maddenin yapısını kısaca hatırlayalım. Benzer örnek ebonit çubuk ile yünlü kumaş ara­sında olur ve Readthe latest magazines about Fizik 9 2018-2019 (1) and discover magazines on temel kavram ve prensipleri ile incelediniz. 9. sınıfta fen bilimlerini oluşturan fizik, kimya, biyoloji bilimlerini kütle büyüklüğünden örnek verelim. Kütleleri 3 kg ve 5 kg olan iki cismin kütleleri toplamı kesinlikle 8. Isısığası C harfi ile gösterilir. birimi cal/ 0 C tır. Isı sığasının tanımı: bir maddenin sıcaklığını 1 0 C arttırmak için gereken ısı enerjisidir. Maddenin 1 gramının değil, tamamının sıcaklığını 1 0 C arttırmak için gereken ısı. Bu tanımdan ısı sığası formülünün C=m.c olacağı bulunur. c 10sınıf fizik basınç ile ilgili sorular Yorumlar (10) 1,5 kg lık bir cisim 3 m² lik yüzey üzerindeyken yere uyguladığı basınç kaçtır? 0 votes Thanks 1. Fizik Elektrik Ve Manyetizma 5 Kucuk Online Deneme Sinavi Testi Coz 10 Sinif Fizik Lise 2 Lys Ygs Cozumlu Cikmis Sorular · 10 Sinif Meb Fizik Kazanim Kavrama. KütleKonu Anlatımı çözümlü sorular örnekler ders notu 9. 9.Sınıf Fizik Ders Notları – A. 9. Sınıf Fizik Madde Ve Özkütle Test 1. Canlı dolar takibi. Yedi24Dersteyiz — Madde ve Özellikleri – Özkütle 9. sınıf. FisioEstè – Centro di fisioestetica a Castellammare di Stabia. Caesar Limousine Service. 9 Sınıf Fizik cash. Etiketlenmiş Sayfa " fizik madde ve özellikleri testi çöz" Fizik Madde ve Özellikleri Testleri 4 Fizik Madde ve Özellikleri 4 Testi Çöz Tebrikler - Fizik Madde ve Özellikleri Testleri 4 adlı sınavı başarıyla tamamladınız. Sizin aldığınız skor %%SCORE%% en yüksek skor %%TOTAL%%. Hakkınızdaki düşüncemiz %%RATING%% Yanıtlarınız aşağıdaki gibidir. Tamamlananlar işaretlendi. 12345678910Son 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Diğer Madde ve Özellikleri Testleri Online Test Linkleri Madde ve Özellikleri 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Testleri 1 Testi Çöz Madde ve Özellikleri 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Testleri 2 Testi Çöz Madde ve Özellikleri 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Testleri 3 Testi Çöz Fizik Madde ve Özellikleri Testleri 3 Fizik Madde ve Özellikleri Testleri 3 Fizik Madde ve Özellikleri 3 Testi Çöz Tebrikler - Fizik Madde ve Özellikleri Testleri 3 adlı sınavı başarıyla tamamladınız. Sizin aldığınız skor %%SCORE%% en yüksek skor %%TOTAL%%. Hakkınızdaki düşüncemiz %%RATING%% Yanıtlarınız aşağıdaki gibidir. Tamamlananlar işaretlendi. 12345678910Son 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Diğer Madde ve Özellikleri Testleri Online Test Linkleri Madde ve Özellikleri 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Testleri 1 Testi Çöz Madde ve Özellikleri 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Testleri 2 Testi Çöz Madde ve Özellikleri 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Testleri 4 Testi Çöz Fizik Madde ve Özellikleri Testleri 2 Fizik Madde ve Özellikleri Testleri 2 Fizik Madde ve Özellikleri 2 Testi Çöz Tebrikler - Fizik Madde ve Özellikleri Testleri 2 adlı sınavı başarıyla tamamladınız. Sizin aldığınız skor %%SCORE%% en yüksek skor %%TOTAL%%. Hakkınızdaki düşüncemiz %%RATING%% Yanıtlarınız aşağıdaki gibidir. Tamamlananlar işaretlendi. 12345678910Son 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Diğer Madde ve Özellikleri Testleri Online Test Linkleri Madde ve Özellikleri 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Testleri 1 Testi Çöz Madde ve Özellikleri 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Testleri 3 Testi Çöz Madde ve Özellikleri 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Testleri 4 Testi Çöz Fizik Madde ve Özellikleri Testleri 1 Fizik Madde ve Özellikleri Testleri 1 Fizik Madde ve Özellikleri 1 Testi Çöz Tebrikler - Fizik Madde ve Özellikleri Testleri 1 adlı sınavı başarıyla tamamladınız. Sizin aldığınız skor %%SCORE%% en yüksek skor %%TOTAL%%. Hakkınızdaki düşüncemiz %%RATING%% Yanıtlarınız aşağıdaki gibidir. Tamamlananlar işaretlendi. 12345678910Son 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Diğer Madde ve Özellikleri Testleri Online Test Linkleri Madde ve Özellikleri 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Testleri 2 Testi Çöz Madde ve Özellikleri 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Testleri 3 Testi Çöz Madde ve Özellikleri 9. Sınıf Madde ve Özellikleri Testleri 4 Testi Çöz Kütle, madde miktarının ölçüsüdür. Yani maddenin azlığını ya da çokluğunu terazi ile maddenin kütlesi evrenin her yerinde aynıdır. Örneğin Dünya’daki kütlesi 65 kg olan bir astronotun Ay’daki kütlesi de 65 kg’ kısaca m sembolü ile gösterilir. Uluslararası Si birim sisteminde kütle birimi kilogram kg’ Kilogram, Fransa’nın Sevres kentinde Uluslararası Ağırlık ve Ölçümler Bürosunda bulunan özel bir platin-iridyum alaşımın kütlesi olarak tanımlanmıştır. Bu kütle standardı 1887 yılında kabul hayatta karşılaştığımız cisimlerin kütlelerinin çok küçük veya çok büyük olmasından olayı kütle birimi olarak kilogramın kullanılması her zaman uygun küçük kütleleri ifade etmek için gramın askatları olarak adlandırılan; desigram, santigram, miligram gibi birimler kullanılır. Özellikle hassas kütle ölçümü yapılması gereken ilaç sanayi ve kuyumculuk sektöründe gramdan daha küçük kütle birimleri kullanılır. Miligram bunlardan kütlelerin ölçülmesinde kilogramın üstkatları, küçük kütlelerin ölçülmesinde de kilogramın askatları kullanılır. Fizik Çalışma Soruları ve Cevapları Madde ile enerji arasındaki ilişkiyi inceleyen meydana gelen doğal olaylarla ilgili olarak mantıklı açıklamalar üretmeye çalışan uygulamalı bir bilim dalıdır. 2-Fizik Biliminin Özellikleri Nelerdir? Fizik bilimi ; sınanabilir,sorgulanabilir,yanlışlanabilir ve delillere dayandırılabilir bir bilim dalıdır 3-Fizik Bilimini İçeren Mesleklere örnek Veriniz? Elektrik mühendisi,mimarlık,inşaat mühendisi… 4-Fizik Biliminin Alt Alanları Nelerdir? Mekanik ,manyatizma,optik,katı hal fiziği,nükleer fizik, atom fiziği, termodinamik,elektrik Fiziksel olayların beş duyu organı ve araç –gereç ile yapılan gözlem dayalı ölçümüne denir. Bir insanın beş duyu organı ve araç gereçlerle yaptığı incelemeye gözlem denir. 7-Gözlem Kaça Ayrılır Açıklayınız Nitel gözlem beş duyu organıyla yapılan gözlem Nicel gözlem araç gereç kullanılarak yapılan gözlem 8-Fizikte Büyüklükler kaça ayrılı? Fizikte büyüklükler ikiye ayrılır 9-Temel Büyüklük kaç tanedir? Altıı tanedir ; uzunluk, zaman ,kütle,sıcaklık,akım şiddeti,ışık şiddeti 10-Kütle Biriminin Katlarını Yazınız? Ton t Kental q Kilogram kg Dekagram dag Gram g Desigram dg Santigram cg Miligram mg 11-Kütle Birimi kaçar kaçar büyür? Yukarı çıkıldıkça 10 katı artar Örn 1 g = 100 sg Aşağı inildikçe 10 katı azalır Örn10 hg = 1 dag ANCAK kilogramdan – Kentala geçerken 100’er fark uygulanı 12-Uzunluk Biriminin Katları Nelerdir? Kilometre 1 km = 1000 m = 103 m Hektometre 100 hm = 102 Dekametre 10 dkm = 101 m Metre 1 m = 1000 mm = 100 m Desimetre 1 dm = 100 mm = 10-1 m Santimetre 1 cm = 10 mm = 10-2 m Milimetre 1 mm = 1000 µm = 10-3 m Mikrometre 1 µm = 1000 nm = 10-6 m Nanometre 1 nm = 1000 pm = 10-9 m 13-Uzunluk birimi kaçar kaçar büyür ve küçülür? Metre 1 m = 1000 mm = 100 m 14-Zaman Ölçü Birimi nedir Katlarını yazınız? 15-Zaman ölçü birimi oranları nelerdir? 16-Sıcaklık Ölçü Birimi nedir? C Celsius ölçek F Fahrenhayt K Kelvin P Planck sıcaklığı S Santigrat 17-Sıcaklık ölçü birimi oranları nedir? 18-Akım Şiddetinin Katlarını Yazınız? 19-Akım Şiddeti katları kaçar kaçar büyür ve küçülür? Aşağıya inerken bin ile çarpılır yukarı çıkılırken bine bölünür. Bir ölçme sonucunda gerçek değer ile ölçülen değer arasındaki farka ölçmede hata denir. 21-Ölçmede hata kaynakları nelerdir? Ölçme yöntemi , ölçme aleti , ölçme ortamı , ölçüm yapan kişi. 22-Fizikte kaç çeşit büyüklük kullanılır ve nelerdir? 2 çeşit büyüklük vardır. = skaler büyüklük ve vektoral büyüklük 23-Skaler büyüklük nedir? Skaler büyüklükler ise yönü ve doğrultusu olmayan, sadece miktarı ifade edilebilen büyüklüklerdir. Ör. Sıcaklık, hacim, kütle, zaman, yol 24-Vektörel Büyüklük nedir? Vektörel büyüklük yönü ve doğrultusu olan büyüklüklere verilen isimdir. Vektörel büyüklükler yönü, başlangıç noktası ve geçtiği nokta tanımlanan bir vektörle tanımlanır. Vektörün uzunluğu ise onun şiddetini yani büyüklüğünü gösterir. Ör. Kuvvet, Yer Değiştime, Konum, Hız, Ağırlık 25-Bir büyüklüğün vektörel olabilmesi için sahip olması gereken özellikler nelerdir? Vektörel büyüklükler yönü, başlangıç noktası ve geçtiği nokta tanımlanan bir vektörle tanımlanır özelliklere sahip olması gerekir Yaşadığı dünyayı ve evreni tanımak için yapılan çalışmalara bilim denei 27-Bilimsel Çalışma Yöntemi Nedir? Fiziklee ilglili ilke kanun ve teorilere ulaşırken kullanuılan yönteme denir. 28-Bilimsel Bilimsel Çalışma Yönteminin Basamakları 1- Problemin Belirlenmesi Öncelikle problemin iyi anlaşılması gerekiyor. "Problemi anlamak, problemi yarı-yarıya çözmek demektir." 2- Gözlem Nitel ve Nicel olmak üzere iki çeşit gözlem vardır. Nitel Gözlem Beş duyumuzu kullanarak yaptığımız "çaydanlıktaki su sıcaktır".Buradaki gözlem nitel bir suya dokunarak veya sudan çıkan buharı gözlemleyerek karar veririz. Nicel Gözlem Ölçü aletleri kullanılarak yapılan gözlemlerdir. Örneğin "çaydanlıktaki su 80ºC dir".Buradaki gözlem nicel bir termometre aleti kullanılarak bir gözlem yapılmıştır. Yukarıdaki örneklerden de anlaşıldığı gibi nitel gözlemler kişiler arasında farklılık gösterebilirken , nicel gözlemler daha objektifdir. Bu yüzden bilimsel bir çalışma sırasında nicel gözlemlere daha fazla ağırlık verilir. 3- Verilerin Toplanması Veriler problem ile ilgili gerçekleri içerir. Gözlemler sonucu elde edilen veriler toplanıp, düzenlenir. 4- Hipotezin Kurulması Hipotez , probleme geçici bir çözüm yapılan gözlemler ve toplanan veriler ışığında bir hipotez; - probleme iyi bir çözüm önermeli, - deney ve gözlemlere açık olmalı, - toplanan tüm verilere uygun olmalıdır. 5- Tahminlerde Bulunma Kurulan hipotezler doğrultusunda mantıklı sonuçların çıkartılmasıdır ve bu sonuçlar ile hipotezler test "Eğer.................... ise ................. dır" şeklindeki cümlelerle ifade genellikle "Tümdengelim" ve "Tümevarım" yöntemleri ile gerçekleştirilir. Tümdengelim yönteminde bir ön bilgi kullanılarak genelleme yapılır. Örnek Eğer bütün canlılar hücrelerden meydana gelmiş ise ,insanda hücrelerden meydana gelmiştir. Tümevarım yönteminde ise özel gözlemler yapılarak bir sonuca Eğer insanlar, hayvanlar, bitkiler hücrelerden meydana gelmiş ise bütün canlıların yapı birimi hücredir. 6- Kontrollü Deney Yapılan tahminlerin geçerli olup olmadığı kontrollü deneyler sonucu tespit deneylerde iki deney grubu vardır Birine kontrol grubu , diğerine ise deney grubu iki grupta da aynı deney aynı şartlar altında yapılır iken sadece araştırılan faktör gruplar arasında farklı tutulur. Deney sonuçları tahminleri doğrular ise hipotez geçerlilik durumda ise eldeki verilerle yeni hipotezler kurularak bilimsel çalışmaya devam edilir. 7- Gerçek Deneyler ile kanıtlanmış bilimsel doğrulardır. 8- Teori Tekrarlanan deneylerle doğruluğu tam olarak değil, ama büyük ölçüde kabul edilmiş çürütülme ihtimalleri vardır. 9- Kanun Bir teori veya hipotez , doğruluğu bütün bilimlerce kabul edilmiş ise kanun halini Yerçekimi kanunu, Mendel Kanunları çalışma yönteminin aşamaları nelerdir? 29-Bilimsel çalışmayı diğer çalışmalardan ayıran en önemli fark nedir? Verilere dayalı olmasıdır Bilimsel bir problemin verilere dayalı olarak kururlan geçici çözüm yoludur Gözlenen doğa olayıyla ilgili genellemenin açıklamasıdır. 32-Bilimsel yasakanun nedir? Doğruluğu kanıtlanmış varsayımlar 33-Fizikte kullanılan modeller nedir? 34-Fizikte modelleme yönteminin kullanılmasının nedeni nedir? Görseldir,ekonamiktir,güvenilirdir,iletişim aracıdır ,test aracıdır,kontrol edilebilir,tekrarlanabilir. 9. Sınıf Fizik Konu Müfredatı 1. Ünite FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ FİZİK BİLİMİNİN ÖNEMİ Evrendeki olayların anlaşılmasında fizik biliminin önemi FİZİĞİN UYGULAMA ALANLARI Fiziğin uygulama alanlarını, alt dalları ve diğer disiplinlerle ilişkilendirir. a. Fiziğin alt dalları, uygulama alanlarından örnekler b. Fiziğin biyoloji, kimya, teknoloji, mühendislik, sanat ve matematik ilişkisi ile ilgili günlük hayat örnekleri verilir. FİZİKSEL NİCELİKLERİN SINIFLANDIRILMASI Fiziksel nicelikleri sınıflandırır. a. Niceliklerin temel-türetilmiş, vektörel-skaler tanımlanması ve sınıflandırılması sağlanır. b. Temel büyüklüklerin birimleri SI birim sisteminde tanıtılır. Türetilmiş büyüklükler için 9. sınıf konularından örnekler verilir. BİLİM ARAŞTIRMA MERKEZLERİ Bilim araştırma merkezlerinin fizik bilimi için önemini açıklar. 2. Ünite MADDE VE ÖZELLİKLERİ MADDE VE ÖZKÜTLE Özkütleyi, kütle ve hacimle ilişkilendirerek açıklar. a. Kütle mg, g, kg ve ton ve hacim mL, L, cm3, dm3, m3 için birim dönüşümleri yapılır. Dönüşümler yapılırken bilişim teknolojilerinden faydalanılabileceği belirtilir. b. Düzgün geometrik şekilli cisimler küp, kare prizma, dikdörtgenler prizması, silindir ve küre ve şekli düzgün olmayan cisimler için hacim hesaplamaları yapılır. Kum-su problemlerine girilmez. c. Sabit sıcaklık ve basınçta ölçüm yapılarak kütle-hacim, grafiğinin çizilmesi; kütle, hacim ve özkütle kavramları arasındaki matematiksel modelin çıkarılması sağlanır. ç. Kütle-özkütle, hacim-özkütle grafiklerinin çizilmesi ve yorumlanması sağlanır. d. Eşit kollu terazi ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez. e. El-Hazini ve El-Biruni’nin özkütle ile ilgili yaptığı çalışmalara kısaca değinilir. Günlük hayatta saf maddelerin ve karışımların özkütlelerinden faydalanılan durumlara örnekler verir. a. Kuyumculuk, porselen yapımı, ebru yapımı gibi özkütleden faydalanılan çalışma alanlarına değinilir. b. Karışımların özkütleleri ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez. DAYANIKLILIK Dayanıklılık kavramını açıklar. a. Kesit alanının hacme oranı dışında dayanıklılık kavramı ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez. b. Galileo’nin farklı büyüklüklerdeki canlıların dayanıklılığı ile ilgili görüşlerine değinilir. YAPIŞMA VE BİRBİRİNİ TUTMA Yapışma adezyon ve birbirini tutma kohezyon olaylarını örneklerle açıklar Gazların genel özelliklerini günlük yaşam örnekleri ile ilişkilendirir. PLAZMALAR Plazmaların genel özelliklerini açıklar. a. Plazmalara örnekler verilmesi sağlanır. b. Sıcak-soğuk plazma sınıflandırmasına girilmez. 3. Ünite HAREKET VE KUVVET HAREKET Bir cismin hareketini farklı referans noktalarına göre değerlendirir. Cisimlerin hareketlerini sınıflandırır. Konum, alınan yol, yer değiştirme, sürat ve hız kavramlarını birbirleri ile ilişkilendirir. Anlık hız ve ortalama hız kavramlarını açıklar. a. Trafikte yeşil dalga sisteminin çalışma ilkesi üzerinde durulur. b. Matematiksel işlemlere girilmez. Düzgün doğrusal hareket için konum, hız ve zaman kavramlarını ilişkilendirir. a. Öğrencilerin, deney yaparak veya simülasyonlarla veriler toplamaları, konum-zaman ve hız-zaman grafiklerini çizmeleri, bunları yorumlamaları ve çizilen grafikler arasında dönüşümler yapmaları sağlanır. b. Öğrencilerin, grafiklerden yararlanarak hareket ile ilgili matematiksel modelleri çıkarmaları ve yorumlamaları sağlanır. İvme kavramını hızlanma ve yavaşlama olayları ile ilişkilendirir. a. Sabit ivmeli hareket ile sınırlı kalınır. b. İvmenin matematiksel modelinin çıkarılması sağlanır. Matematiksel işlemlere girilmez. c. Sabit ivmeli hareket için hız-zaman ve ivme- zaman grafiklerini çizmeleri, yorumlamaları ve grafikler arasında dönüşüm yapmaları sağlanır. Konum-zaman grafiği çizdirilmez. KUVVET Kuvvet kavramını örneklerle açıklar. a. Temas gerektiren ve gerektirmeyen kuvvetlere örnek verilmesi sağlanır. b. Dört temel kuvvetin hangi kuvvetler olduğu belirtilir. c. Kütle çekim kuvvetinin bağlı olduğu değişkenler verilir. Matematiksel işlemlere girilmez. ç. Dengelenmiş ve dengelenmemiş kuvvetlere günlük hayattan örnekler verilmesi sağlanır. NEWTON’IN HAREKET YASALARI Maddenin eylemsizlik özelliğini örneklerle açıklar. Kuvvet, ivme ve kütle arasındaki ilişkiyi analiz eder. a. Öğrencilerin, aynı doğrultudaki dengelenmemiş kuvvetlerin etkisindeki cismin öteleme hareketini tartışmaları sağlanır. b. Öğrencilerin, deney veya simülasyonlarla net kuvvet, ivme ve kütle arasındaki matematiksel modeli çıkarmaları sağlanır. c. Serbest cisim diyagramı üzerinde cisme etki eden kuvvetler ve net kuvvetin yönü ve büyüklüğü gösterilir. ç. Tek kütle ile yapılan uygulamalar dışındaki matematiksel işlemlere, bileşenlere ayırma ve eğik düzlem hesaplamalarına girilmez. Etki-tepki kuvvetlerini örneklerle açıklar. a. Farklı etkileşimler için serbest cisim diyagramları kullanılarak etki-tepki kuvvetlerinin gösterilmesi sağlanır. b. Matematiksel işlemlere girilmez. SÜRTÜNME KUVVETİ Sürtünme kuvvetinin bağlı olduğu değişkenleri analiz eder. a. Öğrencilerin, deney yaparak veya simülasyonlardan elde ettiği verilerden çıkarım yapmaları ve değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemeleri sağlanır. b. Statik ve kinetik sürtünme kuvvetlerinin karşılaştırılması sağlanır. c. Serbest cisim diyagramları üzerinde sürtünme kuvvetinin gösterilmesi sağlanır. ç. Sürtünme kuvvetinin matematiksel modeli verilir. Matematiksel işlemlere girilmez. d. Sürtünmenin günlük hayattaki avantaj ve dezavantajlarına örnekler verilmesi sağlanır. e. Kayarak ve dönerek ilerleyen cisimlerde sürtünme kuvvetinin yönünü, örnekler üzerinden yorumlaması sağlanır. 4. Ünite ENERJİ İŞ, ENERJİ Ve GÜÇ İş, enerji ve güç kavramlarını birbirleriyle ilişkilendirir. a. Öğrencilerin, iş ve güç kavramlarının matematiksel modellerini incelemeleri sağlanır. b. Fiziksel anlamda güç ile günlük yaşamda kullanılan güç kavramlarının farkları vurgulanır. Mekanik iş ve mekanik güç ile ilgili hesaplamalar yapar. MEKANİK ENERJİ Öteleme kinetik enerjisi, yer çekimi potansiyel enerjisi ve esneklik potansiyel enerjisinin bağlı olduğu değişkenleri analiz eder. a. Öteleme kinetik enerjisi, yer çekimi potansiyel enerjisi ve esneklik potansiyel enerjisinin matematiksel modelleri verilir. Deney veya simülasyonlar yardımıyla değişkenlerin analiz edilmesi sağlanır. Matematiksel işlemlere girilmez. b. Esneklik potansiyel enerjisinde tek yaylı sistemler dikkate alınmalıdır. c. Mekanik enerjinin kinetik enerji ve potansiyel enerjinin toplamına eşit olduğu vurgulanır. ENERJİNİN KORUNUMU VE ENERJİ DÖNÜŞÜMLERİ Enerjinin bir türden diğer bir türe dönüşümünde toplam enerjinin korunduğu çıkarımını yapar. a. Sürtünmeden dolayı enerjinin tamamının hedeflenen işe dönüştürülemeyeceği vurgulanır. b. Enerji dönüşüm hesaplamalarına girilmez Canlıların besinlerden kazandıkları enerji ile günlük aktiviteler için harcadıkları enerjiyi karşılaştırır. VERİM Verim kavramını açıklar. Örnek bir sistem veya tasarımın verimini arttıracak öneriler geliştirir. ENERJİ KAYNAKLARI Enerji kaynaklarını avantaj ve dezavantajları açısından değerlendirir. a. Yenilenebilir ve yenilenemez enerji kaynaklarına dikkat çekilir. b. Değerlendirme sürecinde maliyet, erişilebilirlik, üretim kolaylığı, toplum, teknoloji ve çevresel etkisi göz önünde bulundurulur. c. Enerji kaynaklarını tasarruflu kullanmanın gerekliliği vurgulanır. 5. Ünite ISI VE SICAKLIK ISI VE SICAKLIK Isı ve sıcaklık kavramlarını örneklerle açıklar. a. Entalpi ve entropi kavramlarına girilmeden iç enerji kavramı ile sıcaklık kavramı açıklanır. b. Isı ve sıcaklık kavramlarının birimleri ve ölçüm aletlerinin adları verilir. Termometre çeşitlerini kullanım amaçları açısından karşılaştırır. Sıcaklık birimleri ile ilgili hesaplamalar yapar. Öz ısı ve ısı sığası kavramlarını birbiriyle ilişkilendirir. Isı alan veya ısı veren saf maddelerin sıcaklığında meydana gelen değişimin bağlı olduğu değişkenleri belirler. a. Deney veya simülasyonlardan yararlanılarak matematiksel modelin çıkarılması sağlanır. b. Matematiksel işlemlere girilmez. HÂL DEĞİŞİMİ Saf maddelerde hâl değişimi için gerekli olan ısı miktarının bağlı olduğu değişkenleri belirler. a. Deney veya simülasyonlardan yararlanılarak matematiksel modelin çıkarılması sağlanır. b. Matematiksel işlemlere girilmez. ISIL DENGE Isıl denge kavramının sıcaklık farkı ve ısı kavramı ile olan ilişkisini analiz eder. a. Deneyler veya simülasyonlardan yararlanarak ısıl dengenin sıcaklık değişimi ve ısı ile ilişkisinin gözlemlenmesi sağlanır. b. Isıl denge ile ilgili matematiksel hesaplamalara girilmez. ENERJİ İLETİM YOLLARI VE ENERJİ İLETİM HIZI Enerji iletim yollarını örneklerle açıklar. Katı maddedeki enerji iletim hızını etkileyen değişkenleri analiz eder. a. Günlük hayattan örnekler ısı yalıtımında izolasyon malzemelerinin kullanılması, soğuk bölgelerde pencerelerin küçük, duvarların daha kalın olması gibi verilir. b. Enerji iletim hızının iki yüzey arasındaki sıcaklık farkına, yüzey alanına, kalınlığına ve maddenin cinsine bağlı olduğu vurgulanmalıdır. c. Enerji iletim hızı ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez. Enerji tasarrufu için yaşam alanlarının yalıtımına yönelik tasarım yapar. a. Enerji tasarrufu için ısı yalıtım sisteminin aile bütçesine ve ülke ekonomisine olan katkısının önemi vurgulanır. b. Öğrencilerin ısı yalıtımı ile ilgili günlük hayattan bir problem belirlemeleri ve bu problem için çözümler üretmeleri sağlanır. c. Finans bilincinin geliştirilmesi için yapılacak tasarımlarda bütçe hesaplaması yapılmasının gerekliliği vurgulanmalıdır. Hissedilen ve gerçek sıcaklık arasındaki farkın nedenlerini yorumlar. Küresel ısınmaya karşı alınacak tedbirlere yönelik proje geliştirir. a. Öğrencilerin projelerini poster, broşür veya elektronik sunu ile tanıtmaları sağlanır. b. Küresel ısınmanın etkilerine sera etkisi gibi dikkat çekilir. Çevreye karşı duyarlı olmanın gerekliliği vurgulanır. GENLEŞME Katı ve sıvılarda genleşme ve büzülme olaylarının günlük hayattaki etkilerini yorumlar. a. Katı ve sıvıların genleşmesi ve büzülmesinin günlük hayatta oluşturduğu avantaj ve dezavantajların tartışılması sağlanır. b. Su ve buzun özkütle, öz ısıları karşılaştırılarak günlük hayat etkileri üzerinde durulur. c. Genleşme ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez. 6. Ünite Elektrostatik ELEKTRİK YÜKLERİ Elektrikle yüklenme çeşitlerini örneklerle açıklar. a. Yük, birim yük ve elektrikle yüklenme kavramları verilir. b. Elektrikle yüklenmede yüklerin korunumlu olduğu vurgulanmalıdır. c. Elektroskopun yük cinsinin tayininde kullanılmasına örnekler verilir. Elektriklenen iletken ve yalıtkanlarda yük dağılımlarını karşılaştırır. a. Öğrencilerin karşılaştırmayı deneyler yaparak veya simülasyonlar kullanarak yapması sağlanır. b. Faraday kafesi, kullanım alanları ve önemi açıklanır. c. Topraklama olayı açıklanarak günlük yaşamdaki öneminden bahsedilir. Yüklü cisimler arasındaki etkileşimi açıklar. a. Deneyler veya simülasyonlardan yararlanarak yüklü cisimler arasındaki etkileşimin Coulomb Kuvveti açıklanması ve matematiksel modelinin çıkarılması sağlanır. b. Yüklerin etkileşimi ile ilgili matematiksel işlemlere girilmez. Sponsorlu Bağlantılar 9 sinif fizik konulari Çembersel hareketi anladıktan sonra gezegenlerin Güneş etrafındaki hareketiyle ilgili çok önemli bir soru karşımıza çıkıyor. Eğer gezegenler çembersel hareket yapıyorlarsa onların yörüngede kalmalarını sağlayan merkezcil ivmenin kaynağı olan kuvvet ne? Bir çekim kuvveti olmalı ki buna kütle çekim kuvveti diyoruz. Ama doğadaki dört temel kuvvetten en gizemlisi hakkında daha derine girmeden önce soruyu bir daha düşünelim. Aşağıdaki animasyonda bir yıldızın etrafında dönen bir gezegenin üzerindeki kütle çekim kuvveti aniden kaldırılıyor. Yeşil ok gezegenin hız vektörünü gösteriyor. Üzerinde net kuvvet olmayan cisim Newton’un birinci hareket kanununa göre hareket durumunu koruyor, yani hız vektörü sabit kalıyor, artık dönmüyor. Şimdi dönmenin sebebi olan kütle çekimini incelemeye hazırız. Aynı animasyonu bir de kuvvetler varken izleyelim. Aşağıdaki animasyonda mavi oklar kuvvetleri gösteriyor. Neden kuvvet demedik de çoğul konuştuk, kuvvetler dedik? Newton’un üçüncü hareket yasası olan etki tepkiyi hatırlayın. Kuvvetler daima çiftler halinde gelir. Gezegenlerin ayları, yıldızların gezegenleri ve yapay uydular kütle çekim kuvveti sayesinde yörüngede kalırlar. Newton’un Evrensel Kütle Çekim Yasası Artık kütle çekim kuvvetini tanımlayabiliriz. Modern bilimin öncüsü Newton hareketi anlamamızı sağladığı gibi kütle çekimini de anlamamızı sağlamış. Fikri şu kütle diye maddenin bir özelliği var, iki kütle birbirini daima çeker. Neden çeker, çünkü doğa böyle işliyor diyebiliriz. Nasıl çeker işte kütle çekim kuvvetinin matematiksel modeli ya da formülü tam olarak bunu tanımlıyor. Aşağıdaki resimde iki kütle, aralarındaki mesafe ve uygulanan kuvvetler gösteriliyor. \vec{F_{21}} = -\vec{F_{12}} Yani kütlelerin birbirine uyguladıkları kuvvetler eşit ve zıt yönlü. \vec{F_{21}} = \vec{F_{12}} = \vec{F} Yani kuvvetlerin büyüklükleri eşit. \vec{F} = G \frac{m_1 m_2}{r^2} Yani bir kütlenin diğerine uyguladığı kuvvet kütlelerin çarpımıyla doğru, kütlelerin arasındaki uzaklığın karesiyle ters orantılı. Aradaki mesafeyi kütlelerin merkezleri arasındaki mesafe olarak aldığımıza dikkat edin. G de evrensel çekim sabiti, yani sadece kuvveti ölçeklendirmeye yarıyor ve oldukça küçük bir değeri var. Tam olarak G = 6,67 × 10-11 Nm2/kg2 Ters kare kanunları Newton’un evrensel kütle çekim yasasının biçimi daha önce gördüğünüz başka bir yasaya benziyor mu? Elektriksel kuvveti hatırlayın. Coulumb kanununda iki yük birbirine tıpkı kütle çekim gibi kuvvet uyguluyordu \vec{F_E} = k\frac{q_1 q_2}{r^2} Ters kare kanunu demek aralarındaki mesafenin karesiyle ters orantılı demek. Dikkat edin elektrostatik kuvvet ile kütle çekimi çok benziyor. Ama önemli iki fark var. İlk fark kuvvetin çekme ve itme olarak ortaya çıkmasında. Elektriksel kuvvet çekme ya da itme şeklinde olabiliyor. İki yük aynı işaretliyse itiyor, zıt işaretliyse çekiyor. Kütle çekimde ise sadece çekme var, itme yok. Çünkü maddenin elektrik yükü özelliğinde iki çeşit var, kütle özelliğinde ise sadece bir çeşit, eksi kütle diye birşey yok. İkinci fark da sabitlerin değerlerinde k çok büyük bir sayıyken G çok küçük bir sayı. Şimdi bir kaç örnek çözüp kütle çekim kuvvetini içselleştirmeye çalışalım. Örnek soru 1 Kütlesi 420 ton olan Uluslararası Uzay İstasyonu’nun yörüngesi yeryüzünden 300 km yüksekte ise, Dünya’nın istasyona uyguladığı kütle çekim kuvveti kaç Newton’dur? Dünya’nın kütlesini 6 x 1024 kg yarıçapını 6000 km alınız. Çözüm Bu soru sadece formülde bildiklerimizi yerine koyarak çözebileceğimiz bir soru. Birimlere dikkat etmemiz lazım kütleyi kg, uzaklığı m cinsinden yazmalıyız. F = \frac{6,67 \times 10^{-11}6 \times 10^{24}4,2 \times 10^5}{6000 + 300 \times 10^3^2} = 4,23 \times 10^{6} N Yeryüzündeki kütle çekim kuvvetiyle kıyaslayalım F = \frac{6,67 \times 10^{-11}6 \times 10^{24}4,2 \times 10^5}{6000 \times 10^3^2} = 4,67 \times 10^{6} N Yani yörüngedeki kütle çekimi kuvveti yer yüzündekinin yaklaşık %90’ı kadar 4,23/4,67 = 0,9. Yerçekimsiz ortam derken kütle çekimi kuvvetinin olmadığı anlamına gelmediğini görmüş olduk. Örnek soru 2 Kütleleri 100 kg olan iki kişi aralarında 1 cm mesafe olduğunda birbirine kaç Newton kütle çekim kuvveti uygular? Çözüm Neden yerçekimi demiyoruz da kütle çekim diyoruz. Çünkü kütlesi olan herşey kütlesi olan başka şeyleri çeker. Şimdi bu iki kişinin birbirine kütleleri olduğu için uyguladıkları kuvveti bulalım. F = \frac{6,67 \times 10^{-11}100100}{1 \times 10^{-2}^2} = 6,67 \times 10^{-11} N Bir Newton’un on milyarda biri kadar. O kadar küçük ki bu kuvvet hissetmemiz mümkün değil. Bu nedenle kütle çekimi kütlesi çok büyük olan galaksiler, yıldızlar ve gezegenler gibi gök cisimlerinde baskın hale geliyor. Newton’un kütle çekim yasası doğru mu? Newton’un kütle çekim açıklaması yüzyıllarca doğru olarak kabul edildi. Ama Newton’un bile içine sinmeyen sorunlar vardı. En önemlilerinden biri nasıl oluyordu da bir kütle uzaktan diğer kütleyi etkileyebiliyordu. Arada bu iletimi sağlayan bir mekanizma, taşıyıcı paçacıklar gibi birşey yoktu. Daha sonra tıpkı elektrik alan fikrinde olduğu gibi kütle çekim alanı fikri yaygınlaştı. Yani kütle çekim uzayın bir özelliğiydi ve kütlesi olan cisimler uzayın bu özelliğini değiştiriyordu, böylece alan kuvveti iletiyordu. Ama sorunlar bitmedi, Newton’un kütle çekim yasasının tahminleriyle örtüşmeyen gözlemler yapıldı. Biriken huzursuzluğu sonunda Einstein çözdü. Einstein’a göre kütle çekim kuvveti diye birşey yoktu. Kütle uzay-zamanı büküyordu. Cisimler bükülen uzay-zaman üzerindeki en kısa yollarda hareket ediyorlardı. Bu da bize bir kuvvet uygulanıyor izlenimi veriyordu. Şu anda Einstein’ın genel görelilik kuramı kütle çekimin en iyi açıklaması olarak kabul ediliyor. Şimdiye kadar yapılan gözlemler Einstein’ın kuramının tahminleriyle çok iyi uyuşuyor. Ama fiziğin iki kuramı olan kuantum ile genel görelilik başarılı bir şekilde birleştirilebilmiş değil, kuantum kütle çekim nasıl çalışıyor bilmiyoruz. Tüm maddeyi açıklayan Standart model’de kütle çekimi yok. Graviton adı verilen taşıyıcı parçacıklar kuramsal olarak öne sürülüyor ama varsa bile bunların ölçülmesi neredeyse imkansız. Peki Newton yanlış mı anladı kütle çekimini? Öyleyse neden doğrusunu öğretmiyoruz lisede ve üniversitede? Yanlış demiyoruz, belli sınırlar dahilinde güvenilir yanıtlar veren modeller diyoruz. Newton’un evrensel çekim yasası da böyle bir model. Uyduları yörüngeye oturturken hala Newton’un yasasını kullanıyoruz, çünkü yeterince büyük ve yavaş sistemleri gayet iyi açıklıyor. İşte bilimin gizemi ve harikalığı burada. Doğanın nasıl çalıştığını anlamaya çalışıyoruz, bazen çok yaklaştığımızı hissediyoruz, ama asla doğa tam olarak kesinlikle böyledir diyemiyoruz. Bu ifadeyi yanlış anlamayın, bilim elimizdeki en iyi bilgi üretme yöntemi ve teknoloji meyvesinin de keyfini sürüyoruz. Kütle çekim kuvvetiyle ilgili kazanımlar Kütle çekim kuvvetini açıklar. Kütle çekim kuvvetine değinilir. Matematiksel model verilir. Matematiksel hesaplamalara girilmez. Yapay uydular, ay ve gezegenlerin hareketleri açıklanır. Matematiksel hesaplamalara girilmez.

9 sınıf fizik kütle ile ilgili örnekler